جنگ خاکستری و موقعیت حساس رسانه‌ها | مرز واقع‌گرایی و برهم زدن امنیت روانی کجاست؟
رویداد۲۴| حمله‌ای که ارتش اسرائیل بامداد شنبه به ایران کرد، اگرچه خسارت و آسیب چشمگیری نداشت و حتی از عملیات وعده صادق ۲ هم کوچک‌تر بود ما از اهمیت بسیاری برخوردار بود. شاهد آنکه مقام معظم رهبری نیز در نشست دیروز خود با خانواده‌های شهدای مقاومت تاکید کردند که نباید این حمله را کوچک انگاشت.
برخی تحلیلگران این حمله اسرائیلی‌ها را از آن رو مهم می‌دانند که می‌تواند تکرار شود و احتمالا در تکرار‌ها شاهد حملات جدی‌تری باشیم! از همین رو هم گفته می‌شود که ایران اگرچه بدون شتاب، اما تعلل نکرده، پاسخ این حمله را خواهد دارد.
به عبارت دیگر، حمله اخیر اسرائیل شاید شروع یک درگیری نظامی گسترده بین ایران و رژیم صهیونیستی نبود، اما به باور تحلیلگران آغاز یک جنگ خاکستری بود.
روزنامه وطن امروز در شرح مختصات جنگ خاکستری نوشته: «تبیین‌گران جنگ خاکستری به ۲ خصیصه اساسی جنگ‌های مدرن اشاره دارند: اولا جنگ خاکستری یعنی «همیشه جنگ و همیشه صلح». جنگ‌های خاکستری معرف این موضوع هستند که هیچ‌گاه جنگ به پایان نمی‌رسد و هیچ‌گاه صلح هم آغاز نمی‌شود. جوامع دائما در یک فضای ابری مه‌آلود مشغول زورآزمایی ژئوپلیتیک با رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود هستند و رویداد‌های روزمره خبری مانند دیدار‌ها و نشست‌های سیاسی و رفت و آمد‌های دیپلماتیک و انعقاد قرارداد‌های اقتصادی و از این دست رخدادها، همه و همه وجوهی از جنگ خاکستری هستند. ثانیا جنگ خاکستری یعنی جنگ در همه میدان‌ها و عرصه‌ها و ساحت‌ها، از میدان نظامی گرفته تا خانواده و سبک زندگی و بویژه رسانه که گرایش‌ها و تمایلات را می‌سازد.»
در این جنگ خاکستری، اما این طور که به نظر می‌رسد، بیش از همه رسانه‌ها تحت فشار قرار خواهند گرفت و شاید هم قربانی برخی نگاه‌های سیاسی و جناحی شوند.
منافع ملی و تمامیت ارضی قطعا شوخی‌بردار نیست و همه رسانه‌ها از هر طیف و جناحی وقتی پای دشمن خارجی در بین باشد، در چارچوب منافع ملی عمل خواهند کرد. این طور که معلوم است، اما اختلاف نظر‌هایی در باب منافع ملی پیش خواهد آمد.
مثلا ممکن است وقتی یک روزنامه از احتمال کاهش تنش‌ها بعد از عملیات نه‌چندان موفق اسرائیلی‌ها می‌نویسد، روزنامه دیگری عصبانی شده و شروع به فضاسازی کند. رویکرد امروز روزنامه‌های اصولگرا نشانه شروع چنین وضعیتی است. روزنامه کیهان در شماره امروز خود به سازندگی، شرق و هم‌میهن تاخته!
«جوان» نیز با عنوان «شریکان جرم در فتنه مرجفون» از دستگاه قضایی خواسته که برخورد جدی‌تری داشته باشد و نوشته: «دستگاه‌های نظارتی و قضایی باید اهتمام بیشتری نسبت به برخورد با شایعه‌پراکنی داشته باشند؛ درغیراین‌صورت، خودشان شریک جرم پیشرفت نکردن جامعه ایرانی هستند.»
این روزنامه اصولگرا نوشته: «در حالی که مرز آزادی بیان در سکولارترین سند حقوقی بین‌المللی، این‌گونه واضح مشخص شده است، در ادبیات حقوقی ما ضمانت اجرا‌های تعرض به آزادی بیان، واضح و بازدارنده نیست. این گزاره پربیراه نیست: پیشرفت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیازمند استقرار امنیت است؛ این امنیت هم از آرامش روانی و امنیت اجتماعی آغاز می‌شود. به بیان دیگر، تا امنیت روانی جامعه تأمین نشود، نمی‌توان انتظار استقرار امنیت ملی و به دنبال آن تحقق رشد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشت.
مرجفون با انتشار اخبار نادرست و استفاده نامشروع از آن، جامعه را مضطرب می‌کنند و سد راه پیشرفت همه‌جانبه کشور می‌شوند.»
«وطن امروز» نیز نوشته: «رهبر انقلاب ضرورت برخورد با مرجفون امروز یعنی کسانی که مردم را از جمله در فضای مجازی با برخی مطالب، شایعات یا تحلیل‌ها و تفسیر‌های غلط دچار تشویش و اضطراب و ترس و تردید می‌کنند، یادآور شدند، چرا که در جنگ خاکستری، بویژه با در نظر گرفتن رژیم مصرف رسانه‌ای مردم، هر پیام، تصویر یا تحلیلی می‌تواند اتفاقا نتیجه عکس داشته باشد و روحیه، غیرت و جرأت‌ورزی مردم را هدف گیرد. همچنان که در سوی مقابل، دشمن بر اساس آیین‌نامه‌ها یا قوانین خاص دوران جنگ در تلاش است تصویر قدرتمندی از خود بازتاب دهد و هر اقدام یا تحرک خود را پیشروانه، منحصربه‌فرد و پیروزمندانه ترسیم کند. چه بسا لازم باشد از رقیب درس بگیریم و متناسب با جنگ خاکستری کنونی، اصول و قواعد فعالیت رسانه‌ای را تدوین کنیم.»
اهمیت امنیت روانی مردم و نادرست بودن فضاسازی و جوسازی در دوران جنگ خاکستری بدیهی‌تر از آن است که کسی قصد کتمان آن را داشته باشد. اما نکته مهم این است که تحت این عناوین شاهد برخورد‌های گروهی و جناحی نباشیم و هر تحلیلی که نمی‌پسندیم را مضر برای امنیت روانی جامعه تلقی نکنیم. باید امیدوار بود که در شرایط کنونی اولین قربانی جنگ خاکستری رسانه‌ها نباشند و طیف تندرو هر نگاه واقع‌بینانه‌ای را مصداق شایعه پراکنی و ترساندن مردم ندانند، همچنین باید امید داشت که دستگاه‌های قضایی و نظارتی طبق قانون و مقررات پیش رفته و تحت تاثیری جوسازی تندرو‌ها قرار نگیرند.
